काठमाडौं – वायुमण्डलबाट कार्बन डाइअक्साइड हटाउने प्रविधि अपनाउनु पृथ्वीमा बढ्दो जलवायु परिवर्तनको असर न्यूनिकरण गर्न सकिने अर्को उपाय भएको एक नयाँ अध्ययनले देखाएको छ । प्राकृतिक र कार्यशील इकोसिस्टमको संरक्षण र राम्रो व्यवस्थापन रणनीतिहरू जलवायु परिवर्तनलाई न्यूनीकरण गर्न प्रमुख कदम रहने उक्त अध्ययनमा उल्लेख छ ।

अध्ययनले कार्बन क्रेडिट दाबी गर्न कम्पनीहरू र अन्य संस्थाहरूले प्रायः प्रयोग गर्ने चार प्रकृतिमा आधारित जलवायु समाधानहरूको बलियो वैज्ञानिक आधार रहेको देखाउँछ । जलवायु परिवर्तनलाई कम गर्न उष्णकटिबंधीय र शीतोष्ण वनहरूको संरक्षण वा पुनः वनीकरण महत्त्वपूर्ण छ, यसका लागि चारवटा तरिकाहरू छन् ।

अन्वेषकहरू भन्छन्, ‘त्यस्ता अन्य विधिहरूको प्रभावकारिता मूल्याङ्कन गर्नु अघि थप अनुसन्धान आवश्यक छ ।’ यो अनुसन्धान नेचर क्लाइमेट चेन्ज जर्नलमा हालै प्रकाशित भएको थियो । प्रकृति–आधारित जलवायु समाधानहरू संरक्षण, पुनर्स्थापना, वा व्यवस्थापन रणनीतिहरू हुन् जसको प्राथमिक उद्देश्य हरितगृह–ग्यास उत्सर्जन कम गर्नु वा वायुमण्डलबाट कार्बन हटाउनु हो ।

पेरिस सम्झौताका १६७ हस्ताक्षरकर्ताहरू मध्ये सय भन्दा बढीले जलवायु परिवर्तनलाई न्यूनीकरण गर्ने योजनाहरूको भागको रूपमा तिनिहरूलाई समावेश गरेका छन् । इन्डोनेसिया, कोलम्बिया र चीन लगायत धेरै देशहरूले पहिले नै उनीहरूको जलवायु प्रतिबद्धताहरूमा प्रगति गर्न प्रयोग गरिरहेका छन् ।

अध्ययनले ४३ समाधानहरूको वैज्ञानिक आधार र विशेषज्ञहरूको विश्वासलाई हेर्यो । यसले व्यक्तिगत परियोजनाहरूको कार्यान्वयन, कार्बन क्रेडिट गणना गर्ने विधिहरू, वा कार्बन घटाउने परियोजनाहरूको अन्य फाइदाहरू अन्वेषण गरेन । शोधकर्ताहरूले विचार गरेका समाधानहरू मध्ये ३५ वटाका लागि कार्बन–क्रेडिटिङ प्रोटोकलहरू अवस्थित छन्, र विभिन्न संस्थाहरूले क्रेडिटहरू कमाउन २८ वटा समाधानहरू प्रयोग गरेका छन् ।

अनुसन्धाताहरूले पहिचान गरेका प्रकृति–आधारित क्रेडिटहरूको लगभग ७० प्रतिशत उनीहरूले सबैभन्दा विश्वसनीय पाएका चार वन–सम्बन्धित परियोजनाहरूका लागि हुन् । अन्वेषकहरूले कृषि वन, म्यानग्रोभ र पीटल्याण्डको संरक्षण र घाँसे मैदानको पुनर्स्थापना जस्ता अन्य विधिहरूमा थप अनुसन्धान आवश्यक रहेको बताए ।

अध्ययनका अन्वेषकहरूले जलवायु परिवर्तनलाई न्यूनीकरण गर्न ठोस विज्ञानमा आधारित दृष्टिकोण आवश्यक रहेको भन्दै प्रभावकारी कदम चाल्न सकिने बताए। यस अध्ययनले प्रकृतिमा आधारित जलवायु समाधानहरूले वास्तविक जलवायु परिवर्तनलाई न्यूनीकरण गर्ने उपायहरू प्रदान गर्ने कार्यहरू हेर्ने कुरा सुनिश्चित गर्न पनि आह्वान गर्दछ, जबकि अन्य प्रकारका प्रकृति–आधारित कार्यहरूलाई ध्यानमा राख्दै प्राविधिक र वैज्ञानिक आधार विकास गर्न आवश्यक छ ।

अध्ययनले जलवायु लक्ष्यहरू पूरा गर्नका लागि प्रकृतिमा आधारित जलवायु समाधान अत्यावश्यक रहेको बताएको छ । यस अध्ययनले प्रकृतिका चार प्रमुख प्रकारहरूसँग सम्बन्धित विज्ञानको बललाई पुष्टि गर्छ । प्रकृतिमा आधारित समाधानहरू र अन्यको न्यूनीकरण क्षमता स्पष्ट गर्न थप अनुसन्धान आवश्यक छ ।