काठमाडौं । पृथ्वीमा बढ्दो तापक्रम हामी मानवका लागि मात्र नभई अन्य जीवित प्राणीहरूका लागि पनि ठूलो खतरा बन्दै गएको । विभिन्न अध्ययनले बढ्दो तापक्रमसँगै केही जीवहरूको व्यवहार र बानीहरू परिवर्तन हुँदैगएको देखाएको छ । साथै, कतिपयले उपयुक्त वातावरणको खोजीमा लामो यात्रा पनि गर्न थालेका छन् । यस्तै समस्याको खतरामा परेका छन् गोहीहरू पनि ।

जलवायु परिवर्तनका कारण गोहीमा हुने परिवर्तनहरू बुझ्नको लागि गरिएको एक नयाँ अध्ययनले बढ्दो तापक्रमका कारण यी जीवहरूको व्यवहारमा परिवर्तन भइरहेको खुलासा गरेको हो ।

अष्ट्रेलियामा गोहीहरूमा गरिएको यो अध्ययन अनुसार जलवायु परिवर्तनका कारण यी जीवहरूले धेरै गर्मीको सामना गरिरहेका छन्, यस्तो अवस्थामा शरीरको तापक्रम बढ्दै जाँदा उनीहरूको व्यवहारमा परिवर्तन आइरहेको छ । यस अध्ययनको नतिजा जर्नल करेन्ट बायोलजीमा प्रकाशित भएको छ ।

अध्ययनसँग सम्बन्धित प्रमुख अनुसन्धानकर्ता केटलिन बरहमले एक प्रेस विज्ञप्तिमा भनेका छन्, ‘गोहीहरू ३२ देखि ३३ डिग्री सेल्सियस वरिपरि बढी समय बिताइरहेका छन् । यो तापक्रम दायरा गोहीहरूको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यस्तो अवस्थामा, तापक्रममा हुने परिवर्तनले उनीहरूको व्यवहारलाई असर गर्छ ।’

आफ्नो अनुसन्धानमा, क्वीन्सल्याण्ड विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूले केप योर्कको वेनलक र डुसी नदीहरूमा रहेका २०३ जंगली गोहीहरूको अध्ययन गरेका थिए । यस अध्ययनमा, उनले सेन्सर र ट्र्याकरहरूको सहयोगमा प्राप्त १५ वर्षको डेटाको विश्लेषण पनि गरेका छन् ।

चरा र स्तनधारी प्राणीहरू भन्दा फरक, गोहीहरू चिसो रगत भएका जनावर हुन् । यसको मतलब तिनीहरूले आफ्नो शरीरको तापक्रम आन्तरिक रूपमा नियन्त्रण गर्न सक्दैनन् । सामान्यतया यी जीवहरू ३०–३३ डिग्री सेल्सियसको तापक्रममा बस्न मन पराउँछन् ।

यदि तापक्रममा कुनै परिवर्तन भयो भने, तिनीहरूले तातो र चिसो क्षेत्रहरू बीच सरेर यसलाई नियमन गर्छन् । उदाहरणका लागि, जाडोमा तिनीहरू आफूलाई न्यानो राख्न घाममा बस्छन् । तापक्रम बढेपछि, तिनीहरू छायाँ खोज्छन् ।

बरहमका अनुसार वातावरण न्यानो हुँदै जाँदा यी जनावरहरूले पनि गर्मीसँग संघर्ष गर्नुपरेको छ । यस कारणले गर्दा शरीरलाई शीतल राख्न प्रयास गर्न बढी समय लागिरहेको छ । यदि तिनीहरूको ऊर्जा र समय शान्त रहनमा खर्च गरिन्छ भने, शिकार गर्न, सिकारीहरूबाट सुरक्षित रहन वा प्रजनन गर्न आवश्यक पर्ने तिनीहरूको गतिविधिहरू कम हुन्छन् ।

अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार २००८ देखि गरिएको अध्ययनमा रहेका गोहीहरूको तापक्रम ०.५ डिग्री सेल्सियसले बढेको छ । यसका कारण उनीहरूको शरीरको औसत तापक्रम ०.११ डिग्री सेल्सियसले बढेको छ । उत्तरी अष्ट्रेलिया जलवायु कार्यक्रमको एक रिपोर्ट अनुसार, उत्तरी अष्ट्रेलियाको औसत तापक्रम प्रत्येक दशकमा ०.०५ देखि ०.२ डिग्री सेल्सियसले बढिरहेको छ ।

अध्ययनमा समावेश गरिएका ४५ गोहीहरूको शरीरको तापक्रम कम्तिमा एक पटक ३४ डिग्री सेल्सियसभन्दा बढी पाइएको थियो । अध्ययनमा संलग्न अर्का अनुसन्धानकर्ता प्रोफेसर क्रेग फ्र्याङ्कलिनले प्रेस विज्ञप्तिमा भनेका छन् ‘गोहीहरूको शरीरको तापक्रम शीतल रहन प्रयास गर्दा पनि उच्च रेकर्ड गरिएको थियो । ३२ देखि ३३ डिग्री सेल्सियसभन्दा माथि तापक्रम पाइयो । तिनीहरूको डाइभिङ र पौडी खेल्ने क्षमतामा यसले असर गरेको देखियो ।’

अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार गोहीको शरीरको तापक्रम उच्च हुँदा तिनीहरू लामो समयसम्म पानीमुनि रहन सक्दैनन्, जुन चिन्ताको विषय हो । यो उल्लेखनीय छ कि गोहीहरू एम्बुस शिकारी हुन्, तिनीहरू आफ्नो शिकार समात्नको लागि पानीमुनि सास रोकेर पर्खन्छन् ।

यद्यपि, यो अनुसन्धान अष्ट्रेलियामा गोहीहरूमा गरिएको छ । तर जलवायु परिवर्तनले भारत र नेपालमा पनि यी जीवहरूलाई असर गरिरहेको सम्भावनालाई नकार्न सकिँदैन, किनकि विश्वव्यापी तापक्रम वृद्धिसँगै नेपाल र भारतमा पनि तापक्रम वृद्धि भएको छ ।